Mapa serwisu | Kontakt

Armia Tatarska

O porażce, po raz kolejny zadecydowała przewaga wojsk moskiewskich w broni palnej. Wkrótce rozpoczęto negocjacje i 1593 roku Chanat zawarł z Moskwą traktat pokojowy , zobowiązując się zaniechania napadów w zamian za regularną wypłatę "upominków". W 1593 roku wybuchła następna wojna Habsbursko-Ottomańska i sułtan Murad III zażądał pomocy lennika. Wielka armia krymska pod dowództwem samego chana wyprawiła się na Węgry, przechodząc przez Mołdawię i Ukrainę. Tatarom udało się ominąć próbujące powstrzymać ich wojska polskie pod wodzą hetmana Zamojskiego i po splądrowaniu szeregu miejscowości w Polsce, wkroczyli na Nizinę Węgierską. W kampanii tej zasłużyli się sułtanowi odnosząc zwycięstwo nad wojskami habsburskimi nad rzeką Rabą i łupiąc wielkie obszary Węgier.

Rok 1595 przyniósł nową konfrontację z wojskami Rzeczpospolitej - tym razem na terenie Mołdawii. Polacy osadzili tam tronie powolnego sobie hospodara - Jeremiego Mohyłę. Ponieważ Ottomani zajęci byli walką z hospodarem Wołoszczyzny (Michałem Walecznym) interwencję w ich imieniu podjął Gazi Girej. Ponad 20-to tysięczna armia krymska wkroczyła do Mołdawii i obległa obóz wojsk polskich pod Cecorą. Mimo przeszło 3-krotnej przewagi liczebnej Tatarzy nie byli w stanie zdobyć polskich pozycji, a w trakcie walk ciężką ranę (postrzał z łuku ) odniósł sam chan. Po długich rokowaniach Gazi Girej zgodził się na uznanie Jeremiego Mohyly i polskich wpływów w Mołdawii.

Następny rok przyniósł nowe wezwanie od sułtana do wyprawy na Węgry. Tym razem Gazi Girej odmówił. Zapłacił za to utratą tronu na rzecz Feth Gireja, po kilku miesiącach udało mu się co prawda odzyskać tron, ale za cenę pełnej uległości wobec Ottomanów - w 1599 roku Tatarzy ruszyli jeszcze raz wspomagać sułtana w Siedmiogrodzie. Od początku XVII wieku Turcy coraz częściej korzystali z usług lennika - w 1602 roku oddziały tatarskie walczyły z rebelią Jelalów (żołnierzy formacji pomocniczych, którym nie zapłacono żołdu) w Anatolii, uczestniczyli także w kolejnych walkach na Węgrzech w 1604 i 1605 roku. W 1605 i 1606 roku wyprawy tatarskie zostają skierowane przeciwko Polsce. Były one prowadzone głównie przez Nogajów z ordy budziackiej i jej nowego wybitnego wodza - Kantemira murzę.
Rok 1607 przyniósł pokój między Polską a Turcją Ottomańską, doszło też do podpisania Polsko-Krymskiego układu sojuszniczego skierowanego przeciw Rosji. Ta ostatnia - pogrążona chwilowo w głębokim kryzysie, przestała być na jakiś czas zagrożeniem dla Chanatu.

Już za panowania nowego chana Selameta Gireja w1609 roku (Gazi Girej zmarł na początku 1608 roku) ruszył duża wyprawa. Tatarzy przeszli Okę w okolicach Sierpuchowa i zagonami sięgnęli aż po Moskwę. Rosyjski system obrony południowych kresów, tak dobrze funkcjonujący w poprzednich dziesięcioleciach, znajdował się obecnie w kompletnym rozkładzie. Tatarzy byli więc zupełnie bezkarni i wrócili na Krym prowadząc tłumy jasyru. W tym czasie doszło do kolejnej zmiany na tronie krymskim - w 1610 roku po śmierci chana Selameta na tron wstąpił dotychczasowy kałga sułtan, Dżanibeg II Girej. Wnuk chana Dewleta nosił imię pochodzące od tureckiego Canberk oznaczającego wojownika i rzeczywiście jego panowanie upłynie pod znakiem walki i ...nie tylko z zewnętrznymi wrogami. Wyprawy na Rosję - o różnej skali - są powtarzane wielokrotnie w następnych -latach doprowadzając do wyludnienia i zniszczenia całych południowych obszarów carstwa.

Kres im kładzie dopiero układ pokojowy zawarty z carem Michałem Romanowem w 1617 roku. Pokój z Rosją został wymuszony przez narastający praktycznie od 1608 roku konflikt z Polską oraz wezwanie Ottomanów do wyprawy przeciwko Persji. Głównymi przyczynami nieporozumień z Polską były łupieskie najazdy Kozaków ukraińskich. Kozacy już w 1608 roku splądrowali Perekop, a w następnym roku wyprawili się na Kilje i Białogród. Rzeczpospolita zaangażowana w wojnę z Moskwą nie były w stanie, kontrolować poczynań swoich poddanych na południowych kresach, z drugiej strony orda budziacka nie respektowała zakazów władców krymskich i wielokrotnie wypadała na ziemie Ukrainy nawet w latach 1607-1612 kiedy Krym był sojusznikiem Rzeczypospolitej. Wyprawy polskich magnatów kresowych na Mołdawię oraz zawarcie przez Rzeczpospolitą sojuszu ze Habsburgami (1613) przeważyło szalę i małe, choć dokuczliwe wyprawy ordy budziackiej ustąpiły miejsca wielkim wyprawom organizowanym przez samego chana z inspiracji Osmanów.

W latach 1613-1617 doszło do kilkunastu najazdów tatarskich na Ukrainę. Większość z nich zakończyła się sukcesem napastników, bowiem strzegący kresów hetman Żółkiewski dysponował zbyt szczupłymi siłami, a kozaczyzna zaangażowała całą swoją energię w łupieskie wyprawy morskie na wybrzeża tureckie oraz wsparcie pochodu królewicza Władysława na Moskwę. W 1617 roku blisko 40 tysięczna armia krymska pociągnęła na wezwanie sułtana przeciwko Persji. Ta wyprawa zakończyła się porażką - wojska turecko-tatarskie zostały pobite pod Serawem i zmuszone do odwrotu. W 1618 roku główne siły Ordy pod dowództwem kałgi sułtana Dewlet Gireja i przywódcy budziackich Nogajów Kantemira, jeszcze raz wkroczyły na Ukrainę. Mimo mobilizacji dość znacznych sił Żółkiewskiemu po raz kolejny nie udało się zatrzymać Tatarów - niepodporządkowanie się komendzie hetamana prywatnych oddziałów magnackich doprowadziło do porażki po Oryniem i umożliwiło napastnikom bezkarną grabież Podola i Wołynia. Ilość zagarniętego jasyru sięgnęła według niektórych przekazów 30 000 ludzi.