Średniowiecze
W czasie pierwszego najazdu Hunów w 370 r., wyznaczającego koniec epoki starożytnej, zostały doszczętnie zniszczone wszystkie miasta. Ocalał tylko Cherzonez. Zajmowali je nadal Rzymianie, jednak ich cesarze nie rezydowali już w Rzymie, lecz w Konstantynopolu.
Bizantyjczycy postawili na rzemiosło. Na Krymie wytwarzano i sprzedawano ogromną ilość wyrobów z żelaza, ceramiki, skór, drewna, tkanin i kamieni szlachetnych sprowadzanych z Bizancjum, Egiptu i Syrii. Bizantyjczycy interesowali się także resztą półwyspu, dopiero jednak za panowania Justyniana, po 533 r, znaleźli środki na budowę twierdz nadbrzeżnych ( Kercz, Sudak, Ałuszta, Gurzuf ). Panowanie bizantyńskie na Południowym Wybrzeżu Krymu trwało do końca VII w.
W połowie VI w. powstał nowy organizm państwowy na północ od Krymu. Był to kaganat turkucki - wielki związek wojowniczych plemion ałtajskich. W 576 r. turkuccy najeźdźcy wtargnęli na Krym. Władztwo to jednak okazało się nietrwałe, gdyż kaganat rozpadł się w wyniku wojny domowej. Około 590 r. Bizancjum znów odzyskało kontrolę nad Krymem.
Pod koniec VII w. na Krym wtargnęli Chazarowie (dążący do odbudowania państwa turkuckiego). Cechowała ich niezwykła tolerancja religijna; chociaż sami od I połowy VIII w. oficjalnie wyznawali karaimizm, to jednak nie przeszkadzali Alanom i Grekom w kultywowaniu wiary chrześcijańskiej. Pod koniec IX w. Chazarię znacznie osłabił poważny kryzys ekonomiczny i polityczny. Niedługo potem kaganat rozpadł się na skutek najazdów Węgrów, Pieczyngów i Słowian.
Po wycofaniu się Chazarów, na Krym powrócili Bizantyńczycy. Krym stał się ośrodkiem handlu niewolnikami. W południowo-zachodniej części półwyspu powstawały monastyry i tzw. skalne miasta, zakładane przez tych, co z powodów religijnych, musieli wyemigrować z Bizancjum w okresie ikonoklazmu ( na Krymie nie było walki z kultem ikon).
Na przełomie VIII i IX rozpoczęły się ruskie najazdy. W 965 r. wojska księcia kijowskiego Światosława zdobyły chazarskie państwo, a w miejsce Smkrc założono Tmutarakań. Ruś straciła z nim jednak dość szybko kontakt, miasto jednak przetrwało i wkrótce przekształciło się w odrębne księstwo rządzone przez Mścisława Chrobrego. Za panowania tego władcy Tmutarakań stał sie silnym państwem. Księstwo rozwijało się dzięki Rusi Kijowskiej z której przybywały dostawy towarów.
W 971 r. Bizancjum i Ruś zawarły traktat pokojowy, na mocy którego Ruś zobowiązała się między innymi do respektowania bizantyńskiego władztwa nad Cherzonezem. Ostatecznie Włodzimierz Wielki (książę kijowski) wziął ślub z córka cesarza - Anną, przyjąwszy chrześcijaństwo. Tak został zapoczątkowany chrzest Rusi.
W XII w. na Krym uderzyli Połowcy. W tym okresie nastąpił ostateczny upadek pozbawionego gospodarczego zaplecza Cherzonezu, wzrosło zaś znaczenie Teodozji.
Przez następne 500 lat było to największe i najważniejsze miasto Krymu. Bizancjum nie mogło przeciwstawić się Połowcom, gdyż samo zostało podbite. Niebawem Połowcy stanęli w obliczu ogólnoeuropejskiego zagrożenia jakim były hordy Mongołów i Tatarów. Pod koniec maja 1223 r. w bitwie pod Kałką zjednoczone siły rusko-połowieckie zostały rozbite przez wojska Dżyngis-chana, Subutaja i Dżebe.
Po wkroczeniu Połowców pozostały na Krymie pozbawione rozkazów bizantyjskie jednostki wojskowe. Schroniły się one w górach, gdzie wcześniej powstały skalne miasta. Dowódcy oddziałów bizantyjskich stali się lokalnymi władcami i na Krymie pojawiły się dwa nowe państewka - Teodoro i Qirq Yer. Stolica pierwszego z nich było skalne miasto Mangup
(zwane przez Bizantyjczyków Teodoro), a drugiego - Czufut-Kale (nazywane Qirq Yer). Teodoro utrzymywało stosunki z Genuą i Tatarami. Obydwa księstwa przetrwały do 1475 r.
W lipcu 1475 r. stolica Teodoro zostaje zdobyta przez Turków.
Bezpośrednim następstwem najazdu Mongołów na Europę było powstanie Złotej Ordy, obejmującej swymi granicami także Krym. Złota Orda była dosyć osobliwym tworem państwowym. Mimo że obejmowała olbrzymie terytoria, nie utrzymywała garnizonów wojskowych ani nie strzegła granic. Jedynym przejawem działania państwa było ściąganie podatków, które zbierała sama ludność. Za odmowę ich zapłaty karano śmiercią i zniszczeniem całego mienia. Chanowie zatwierdzali także lokalnych władców, obdarzając ich przywilejami, tzw jarłykami. Władcy nie ingerowali w sprawy religii. Tę politykę tolerancji religijnej praktykowali później chanowie krymscy.
Pod koniec XII w. przedstawiciele Genui przybyli wraz z wysłannikami Wenecji i Pizy do Złotej Ordy i uzyskali od jej władcy przywilej zakładania faktorii handlowych. Głównym przedmiotem handlu byli niewolnicy i wyroby luksusowe przywożone z Europy. Niebawem współzawodnictwo pomiędzy miastami włoskimi przekształciło się w ostrą rywalizację, z której zwycięsko wyszli Genueńczycy, mający główną faktorię w Kaffie (Teodozja). W 1365 r. opanowali oni należącą dotąd do Wenecji Sugdeję (Sudak). Zależność faktorii od Złotej Ordy stopniowo malała, a jednocześnie zaczęły one odgrywać coraz większą rolę w rozgrywkach politycznych na Krymie. Przez 20 lat Genueńczykom udawało się grać na zwłokę dzięki płaceniu wysokich danin. 31 maja 1475 r. Turcy zaczęli likwidować faktorię genueńskie na Krymie. Najpierw oblegli i zdobyli Kaffę, a potem Cembalo, Sugdeję, i Czeriko. Dwa miesiące później Turcy zajęli ostatni kraj chrześcijański na Krymie - Teodoro.
Idź do Chanat krymski >>